W sercu malowniczych Beskidów, znajduje się zabytek o niezwykłej wartości – Kościół Świętego Krzyża. Ta drewniana perła architektury, położona w województwie śląskim, jest nie tylko miejscem kultu religijnego, ale również ważnym punktem na mapie kulturalnej regionu. Historia kościoła, jego architektura oraz znaczenie dla społeczności lokalnej i turystów są świadectwem bogatej tradycji i dziedzictwa narodowego Polski.

Historia i odbudowa kościoła w Istebnej

Historia Kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego to opowieść o przetrwaniu, odrodzeniu i niezwykłej podróży. Zbudowany w 1779 roku, Kościół Świętego Krzyża pierwotnie służył jako kościół przycmentarny dla parafii w Przyszowicach, niedaleko Gliwic. Podczas działań wojennych w styczniu 1945 roku, świątynia została poważnie uszkodzona przez pociski artyleryjskie, co doprowadziło do zniszczenia dachu, nawy głównej oraz wieży. Zniszczeniu uległa również cenna polichromia. Mimo tych zniszczeń, dzięki staraniom wiernych, kościół został odbudowany w latach 1947-1949.

W 1957 roku, w ramach niezwykłego przedsięwzięcia, kościół został przeniesiony do Istebnej i do roku 1967 traktowana była jako muzeum sztuki sakralnej Górnego Śląska. W roku 1967 erygowano przy kościele na Kubalonce rektorat, a Msze święte odprawiano w Wielkanoc, odpust i Boże Narodzenie. Mimo że władze komunistyczne ograniczały jego wykorzystanie do celów liturgicznych, od 1983 roku służy jako kościół parafialny, będąc centrum życia duchowego społeczności.

Architektura i wnętrze

Kościół Świętego Krzyża jest wybitnym przykładem tradycyjnej beskidzkiej architektury drewnianej. Jego konstrukcja zrębowa, jednonawowa, bezwieżowa, z prezbiterium skierowanym na północ, pokryta dwuspadowym dachem gontowym, jest typowa dla regionu. Wyróżnia się jednak szczególnymi detalami, takimi jak barokowa wieżyczka na sygnaturkę na kalenicy oraz drewniane ogrodzenie łączące się z frontem kościoła.

Wnętrze kościoła kryje w sobie barokowe skarby z XVII i XVIII wieku. Ołtarz główny z XVIII-wiecznym obrazem ze sceną Ukrzyżowania oraz figurą Boga Ojca i rzeźbami aniołów oraz barokowa ambona z 1697 r. z płaskorzeźbami czterech Ewangelistów, figurą Chrystusa i rzeźbą Ducha św. oraz malowidłami przedstawiającymi św. Augustyna i św. Hieronima. Zachowane zostały także ławki z końca XVII wieku. Stacje Drogi Krzyżowej z XIX wieku dodają wnętrzu głębi duchowej, a każdy element wyposażenia opowiada własną historię.

Znaczenie i dziedzictwo

Kościół Świętego Krzyża w Istebnej jest nie tylko miejscem modlitwy i refleksji. Stanowi on ważny element dziedzictwa kulturowego regionu, będąc częścią Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego. Jego historia, odbudowa i przeniesienie są świadectwem determinacji i wiary społeczności, która nie pozwoliła, aby cenne dziedzictwo zostało zapomniane.

Dla turystów i pielgrzymów kościół jest miejscem odkrywania bogatej historii Górnego Śląska, tradycji budownictwa drewnianego oraz duchowości, która przetrwała próby czasu. Jest również inspiracją dla artystów i fotografów, przyciągającym swoją unikalną architekturą i malowniczym położeniem.

Wyzwania i przyszłość

Kościół Świętego Krzyża, mimo swojego historycznego i kulturowego znaczenia, stoi przed wyzwaniami związanymi z konserwacją i ochroną. W latach 1988 i 2001 był ofiarą włamań, podczas których skradziono cenne elementy wyposażenia. Ochrona takich zabytków wymaga nie tylko środków finansowych, ale również świadomości społecznej i wsparcia lokalnych społeczności oraz instytucji.

Przyszłość kościoła zależy od ciągłego zaangażowania w jego ochronę i promocję jako ważnego elementu dziedzictwa narodowego i lokalnego. Inicjatywy edukacyjne, projekty konserwatorskie i promocja turystyczna mogą przyczynić się do zwiększenia świadomości o wartości tego miejsca, zapewniając jego zachowanie dla przyszłych pokoleń.

Kościół stoi na zboczu wzgórza, nad drogą z Istebnej do Wisły, poniżej przełęczy Kubalonka, do którego prowadzą strome schody.