Pewnie wielu z Was, miłośników górskich wędrówek, zastanawia się, skąd pochodzą nazwy szczytów, które niejednokrotnie zdobywaliście. Przedstawiamy wam kilka historii i legend dotyczących nazewnictwa gór w Beskidzie Śląskim i Żywieckim. 

Szyndzielnia: Historia i Legendy

Szyndzielnia, nazywana dawniej Szyndzielnym Groniem, jest jednym z ciekawych szczytów Beskidu Śląskiego. Nazwa ta jest związana z lokalnymi góralami i ich codziennymi zajęciami. Według jednej z teorii, nazwa „Szyndzielnia” pochodzi od słowa „szyndzioł”, które w gwarze tutejszych górali oznaczało gont. Dlaczego zatem góra otrzymała taką nazwę? Otóż mieszkańcy okolicznych wsi, takich jak Kamienica i Olszówka, wyrabiali gonty dla miasta Bielsko-Biała. Nazwa „Szyndzielnia” nawiązuje do tego związku z gontem i tradycją lokalnych rzemieślników.

Warto wspomnieć, że w nazewnictwie niemieckim góra Szyndzielnia miała inną nazwę – Kamitzer Platte. W tłumaczeniu na język polski oznacza to „Płaski Kamieniec”. Nazwa ta nawiązuje do wypłaszczonego szczytu góry, na którym obecnie znajduje się górna stacja kolei linowej. Kamitzer Platte to zatem niemieckie dziedzictwo nazwowe, które odzwierciedla charakterystyczne cechy tego miejsca.

Skrzyczne: Legendy o skrzeku żab

Kolejnym ciekawym szczytem w Beskidzie Śląskim jest Skrzyczne, znane również jako Skrzecznia. Według rozpowszechnionego podania, które przytoczył w swoim dziele „Dziejopis Żywiecki” wójt żywiecki Andrzej Komoniecki, nazwa góry ma związek ze skrzekiem żab. Podobno w wielkiej ilości zamieszkiwały one staw, który istniał kiedyś w kotle między Skrzycznem a Małym Skrzycznem. W opisie podania możemy przeczytać: „Na której górze jest jezioro jedno na kształt stawu sitowiną zarosłe, gdzie czarna woda zawsze stoi, i stąd nazwana ta góra jest Skrzecznią albo Skrzeczno, że w tym jeziorze żaby często skrzeczą, że ich daleko pod wieczór słychać.”

Babia Góra (Diablak): Dwie nazwy Dwie Legendy

Babia Góra, często określana również mianem Diablaka, jest jednym z najbardziej znanych i malowniczych szczytów Beskidu Żywieckiego. Ciekawostką jest fakt, że góra ta ma dwie nazwy, które symbolizują dwie skrajnie różne historie i legendy.

Według jednej z legend, masyw Babiej Góry to kobieta zamieniona w kamień. Czekała ona na przełęczy Krowiarki na swojego kochanka – zbójnika. Gdy zobaczyła, że niosą jego ciało, z żalu skamieniała. Ta romantyczna opowieść przenosi nas w świat miłości, tęsknoty i tragedii.

Inna historia opowiada o nienaturalnych rozmiarach babie-olbrzymce, która przed swoją chałupą wysypała stos kamieni. Ta opowieść niesie ze sobą echa dawnych wierzeń i mitologii, w której giganci i olbrzymy pełnili ważne role. Stos kamieni to zatem świadectwo obecności tej potężnej postaci w okolicy Babiej Góry.

Nazwa Diablak, używana również w odniesieniu do Babiej Góry, jest związana z jedną z najbardziej intrygujących legend. Według starych podań, diabeł miał zbudować na szczycie góry zamek dla gazdy z Zawoi. Jednak gazda obiecał diabłu swoją duszę w zamian za to, że zamek zostanie ukończony przed pierwszym pianiem koguta. Gdy gazda mocno ścisnął koguta, aż ten zapiał, wściekły diabeł uderzył kopytami w ziemię, powodując runięcie zamku i grzebiąc górala. Do dzisiaj można podziwiać ruiny zamku, które przypominają o tej legendzie. Wraz z tą historią wiążą się także ludowe nazwy szczytu, takie jak Diable Zamczysko i Diabli Zamek.

Pilsko: Rejony drewna i opojnych spotkań

Szczyt Pilsko wzbudza ciekawość wielu turystów swoją nazwą. Istnieje kilka teorii dotyczących pochodzenia tego miana. Pierwsza teoria sugeruje, że nazwa Pilsko może wywodzić się od dawnej nazwy podszczytowej hali Pielsko, która pochodziła od nazwiska jej właściciela, Piela. Kolejna teoria wskazuje na możliwe pochodzenie nazwy od słowa „piłowanie”, które odnosi się do pozyskiwania drewna.

Jednak to ludowe przekazy wiążą nazwę Pilsko z „opijaniem się” orawskich zbójników, którzy według legendy gromadzili się na szczycie góry. W swoim Dziejopisie żywieckim wójt Żywca, A. Komoniecki, opisuje tę wersję. Pierwsze odnotowanie nazwy Pilsko w druku pojawiło się w 1721 roku dzięki księdzu Gabrielowi Rzączyńskiemu, autora dzieła Historia Naturalis Curiosa Regni Poloniae. Był on również pierwszym odnotowanym zdobywcą tego szczytu.

Inna teoria autorstwa A. Siemionowa sugeruje, że nazwa Pilsko może być zniekształceniem słowackiej nazwy Polski (Poľsko).

Wielka Czantoria: Opowieść o śpiących rycerzach

Nazwa „Czantoria” pojawia się po raz pierwszy w zapiskach księcia cieszyńskiego Adama Wacława z 3 października 1615 roku, gdzie rozgraniczał swoje posiadłości od dóbr Adama Goczałkowskiego z Goczałkowic. Pierwotna nazwa Czartoryja oznaczała miejsce poryte przez czarty. W 1722 roku Mathes Tiesslar na Czartory jest wzmiankowany, a w 1750 roku Sallasch (szałas) Welka Czantoria.

Czantoria jest nie tylko górą o pięknych krajobrazach, ale również ma swoją własną legendę. Według tej opowieści, we wnętrzu góry znajduje się ogromna pozłacana komnata, w której śpią rycerze wraz ze swoimi trzystoma końmi. Legenda głosi, że w najtrudniejszych chwilach, gdy Śląsk potrzebuje pomocy, ci śpiący rycerze obudzą się i wyruszą na ratunek jako narodowe wojsko. Ta legenda stała się inspiracją dla 20-kilometrowej Ścieżki Rycerskiej, która biegnie po stokach Czantorii.

Barania Góra: Miejsce z dziką historią

Nazwa szczytu Barania Góra prawdopodobnie pochodzi od człowieka o nazwisku Baran, do którego góra kiedyś mogła należeć. Inna teoria mówi, że nazwa wywodzi się od kształtu szczytu, który kojarzy się z baranem. Apoloniusz Tomkowicz, literat z XIX wieku, który odbył wyprawę do źródeł Wisły w 1837 roku i opisał swoje doświadczenia, opowiada, że nazwa góry „Barania Góra” pochodzi od legendy mówiącej o 300 spalonych baranach, które kiedyś zamieszkiwały las na tym obszarze.

źródło: Wikipedia, slaskie.travel foto: Krzysztof Haase