Schronisko na Szyndzielni, jedno z najstarszych i najbardziej znanych schronisk górskich w Polsce, to obiekt o bogatej historii, sięgającej końca XIX wieku. Usytuowane na wysokości 1001 m n.p.m. w Beskidzie Śląskim, przez dekady było świadkiem licznych zmian i modernizacji.
Powstanie i pierwsze lata działalności schroniska na Szyndzielni
Pod koniec XIX wieku turystyka górska w Beskidach przeżywała dynamiczny rozwój. Niemieckie towarzystwo turystyczne Beskidenverein, zrzeszające turystów i pasjonatów gór, zainicjowało budowę schroniska na Szyndzielni. Decyzję o jego wzniesieniu podjęto po pożarze pobliskiego schroniska „Klementynówka” w rejonie Klimczoka. Prace budowlane rozpoczęto w 1896 roku, a ukończono je już w lipcu 1897 roku.
Za projekt odpowiedzialny był Wilhelm Schlesinger, natomiast budową zajął się Karol Korn, znany architekt z Bielska. Obiekt powstał w stylu alpejskim, co nadawało mu charakterystyczny wygląd. Wieża schroniska z dzwonem i światłem ułatwiała turystom orientację podczas wędrówek. Oficjalne otwarcie schroniska nastąpiło 18 lipca 1897 roku, a obiekt oferował początkowo osiem pokoi noclegowych oraz przestronną salę zbiorową. Na parterze mieściła się winiarnia, a w wieżyczce zamontowano stację meteorologiczną.
Rozbudowa i rozwój infrastruktury turystycznej
W pierwszych latach działalności schronisko na Szyndzielni szybko stało się popularnym celem wycieczek i wędrówek. W 1907 roku dzierżawca schroniska, pan Weinhold, z okazji dziesięciolecia istnienia wybudował drewniany domek w stylu szwajcarskim, który pełnił funkcję dodatkowego schronu. Domek ten wyposażono w sygnaturkę, która pomagała turystom w nawigacji przy niekorzystnych warunkach pogodowych.
W kolejnych latach następowały dalsze modernizacje, podnoszące komfort pobytu. W 1911 roku doprowadzono wodociąg, dzięki czemu schronisko mogło oferować większy standard usług. Niedaleko obiektu powstała skocznia narciarska, na której organizowano zawody w skokach. Wybudowano także tor saneczkowy, który przyciągał miłośników sportów zimowych. W 1906 roku założono alpinarium o powierzchni około 400 m², w którym zgromadzono różnorodne gatunki roślin charakterystyczne dla Beskidów i Alp Wschodnich. Miejsce to do dziś jest atrakcją turystyczną.
Schronisko podczas II wojny światowej i powojenne losy
Podczas II wojny światowej schronisko przejęto pod kontrolę Beskidenverein i wykorzystywano m.in. jako obiekt dla Hitlerjugend. W 1944 roku zajęły je wojska Wehrmachtu, a budynek włączono w linię obrony Bielska. W lutym 1945 roku, podczas walk frontowych, schronisko zostało częściowo uszkodzone przez radziecką artylerię. Po zakończeniu wojny obiekt był w złym stanie, a wyposażenie zostało rozgrabione.
Po wojnie, dzięki zaangażowaniu Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, przystąpiono do remontu schroniska. Uroczyste ponowne otwarcie miało miejsce 22 lipca 1945 roku. W następnych latach schronisko cieszyło się dużym zainteresowaniem turystów, co sprzyjało jego dalszemu rozwojowi.
Rozbudowa w latach powojennych i współczesność
W latach 1954–1957 schronisko przeszło gruntowną modernizację. Zgodnie z projektem architektów Krystyny Tołłoczko-Różyskiej i Wandy Gengi dobudowano nowe skrzydło gastronomiczno-gospodarcze, a wieżę przebudowano, zachowując jej charakterystyczny styl. Znaczącym wydarzeniem była budowa kolei gondolowej na Szyndzielnię, uruchomionej w 1953 roku, co znacząco poprawiło dostępność schroniska. Kolejka była modernizowana w latach 90. XX wieku oraz w 2017 roku, a obecnie podróż nią trwa około sześciu minut.
W październiku 1985 roku w schronisku wybuchł pożar, który zniszczył część dachu oraz wieżę. Dzięki szybkiej akcji ratunkowej oraz zaangażowaniu gospodarzy i turystów udało się ocalić większość obiektu. Po remoncie schronisko wznowiło działalność, a dach pokryto blachą.
Obecnie schronisko na Szyndzielni oferuje 49 miejsc noclegowych w pokojach różnej wielkości – od 2- do 10-osobowych. W ofercie znajduje się pełne wyżywienie oraz wyciąg narciarski w sezonie zimowym. W pobliżu schroniska usytuowana jest wieża widokowa, z której można podziwiać panoramę Beskidu Śląskiego.