Browar Żywiec, jedno z najstarszych i najbardziej znanych przedsiębiorstw piwowarskich w Polsce, ma bogatą i fascynującą historię, sięgającą połowy XIX wieku. Jego powstanie, rozwój i rola w kształtowaniu polskiego piwowarstwa to historia pełna przemian, innowacji i wyzwań. Browar ten, będący dziś częścią międzynarodowego koncernu, łączy w sobie tradycję z nowoczesnością, oferując piwa o unikalnych smakach, które zdobyły uznanie na całym świecie.
Początki Browaru Żywiec
Historia Browaru Żywiec rozpoczyna się w 1856 roku, kiedy to arcyksiążę Albrecht Fryderyk Habsburg postanowił założyć nowy zakład piwowarski na terenie Żywca. Był to czas intensywnych zmian i rozwoju przemysłowego, a Habsburg, zainspirowany sukcesem swojego browaru w Cieszynie, postanowił rozszerzyć działalność na tereny Żywiecczyzny. Browar został wybudowany na gruntach wsi Pawlusie, będącej częścią tzw. państwa Wieprz, należącego do Habsburgów od 1838 roku. Oficjalne założenie browaru datuje się na 1856 rok, jednak już w 1852 roku położono kamień węgielny pod jego budowę.
Architektem odpowiedzialnym za projekt budowy był Karol Pietschka, który zaprojektował wszystkie budynki i urządzenia browaru, takie jak warzelnia, słodownia, spichlerze, chłodnie, kotłownia i leżakownia. Pierwszym piwowarem został Henryk Bauer, a po nim Juliusz Wagner, twórca receptury żywieckiego Porteru. Dzięki nowoczesnemu wyposażeniu i starannie opracowanym recepturom browar szybko zdobył popularność, produkując szeroką gamę piw dolnej fermentacji, takich jak Cesarskie, Eksportowe, Marcowe czy Lagrowe.
Rozwój i modernizacja browaru
Pod koniec XIX wieku, po śmierci Albrechta Fryderyka Habsburga, browar przeszedł w ręce jego bratanka, Karola Stefana Habsburga. Pod jego zarządem browar przeszedł znaczącą modernizację i rozbudowę. Karol Stefan zlecił budowę nowej warzelni i powiększenie piwnic fermentacyjnych, co pozwoliło na zwiększenie produkcji. W tym okresie browar poszerzył swoją ofertę, wprowadzając m.in. piwa górnej fermentacji, takie jak Porter w stylu Double Stout oraz Ale.
Na przełomie XIX i XX wieku browar zyskał na znaczeniu, stając się jednym z największych zakładów piwowarskich w Galicji. Rozbudowa sieci kolejowej umożliwiła szybki transport piwa na terenie całego kraju i za granicę, co przyczyniło się do wzrostu popularności piwa Żywiec. Wprowadzenie nowoczesnych urządzeń, takich jak agregat chłodniczy systemu Lindego czy warzelnia systemu Ringhofera, podniosło jakość produkcji, dzięki czemu piwo z Żywca cieszyło się coraz większym uznaniem.
Czas wojny i narodziny marki Żywiec
Wybuch I wojny światowej i późniejsze zmiany polityczne znacząco wpłynęły na działalność browaru. Po zakończeniu wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1919 roku na majątki Habsburgów, w tym browar, został nałożony przymusowy zarząd państwowy. Dopiero w 1924 roku zarząd ten został uchylony, co pozwoliło rodzinie Habsburgów na dalsze prowadzenie działalności.
Podczas II wojny światowej browar znalazł się pod niemieckim zarządem i został przemianowany na „Beskidenbrauerei Saybusch”. Niemcy, doceniając jakość polskich piw, kontynuowali produkcję według oryginalnych receptur, ale zmienili nazwę i wprowadzili nowe oznakowanie, próbując odciąć się od polskiej tradycji. Mimo trudnych warunków okupacyjnych, browar nadal funkcjonował, a pracownicy wielokrotnie podejmowali działania, aby chronić zakład przed zniszczeniem.
Po zakończeniu wojny w 1945 roku browar został znacjonalizowany i przekształcony w państwowe przedsiębiorstwo. W latach powojennych browar kontynuował swoją działalność, wprowadzając innowacje i poszerzając ofertę produktów. W 1959 roku zarejestrowano charakterystyczną etykietę z tańczącą parą, która stała się symbolem marki Żywiec i jednym z najbardziej rozpoznawalnych znaków towarowych w polskim piwowarstwie.
Przemiany w latach 90. i współczesność
Lata 90. XX wieku przyniosły Polsce istotne zmiany polityczne i gospodarcze, które nie ominęły Browaru Żywiec. Po upadku komunizmu i transformacji ustrojowej, browar został sprywatyzowany. W 1994 roku wszedł w skład Grupy Żywiec, która stała się częścią międzynarodowego koncernu Heineken. Dzięki temu browar zyskał dostęp do nowoczesnych technologii, globalnych rynków i dalszych możliwości rozwoju.
Obecnie Browar Żywiec jest jednym z najnowocześniejszych zakładów piwowarskich w Polsce, a jego produkty są eksportowane na wiele rynków zagranicznych. Browar jest także ważnym punktem na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, co podkreśla jego znaczenie kulturowe i historyczne. W 2006 roku, z okazji 150-lecia istnienia browaru, otwarto Muzeum Browaru Żywiec, które prezentuje bogatą historię zakładu oraz tradycje piwowarskie regionu.
Dziedzictwo i przyszłość
Browar Żywiec to nie tylko miejsce produkcji piwa, ale także ważny symbol polskiego dziedzictwa piwowarskiego. Przez ponad 160 lat swojej działalności browar łączył tradycję z nowoczesnością, dostosowując się do zmieniających się warunków rynkowych i społecznych. Dzięki temu piwo Żywiec stało się synonimem jakości, a sam browar miejscem, które przyciąga zarówno miłośników piwa, jak i osoby zainteresowane historią oraz kulturą regionu.
Dzisiaj Browar Żywiec kontynuuje swoją misję, łącząc najlepsze tradycje piwowarskie z nowoczesnymi metodami produkcji, tworząc wyjątkowe smaki, które cieszą się uznaniem w kraju i za granicą. Muzeum Browaru, będące częścią tego historycznego zakładu, oferuje możliwość poznania nie tylko dziejów piwa z Żywca, ale także szerokiej perspektywy na rozwój przemysłu piwowarskiego w Polsce. Dzięki temu Browar Żywiec pozostaje jednym z najważniejszych ambasadorów polskiego piwowarstwa na świecie, a jego historia wciąż inspiruje nowe pokolenia piwowarów i miłośników piwa.
